Na de Alteratie in 1578 worden ook de processies in de stad verboden, zo ook de jaarlijkse Mirakel processie. Maar dan wordt in 1631 Leonardus Marius pastoor van het Begijnhof. Hij zorgt ervoor dat de Mirakelverering wordt voortgezet op het Begijnhof. Het Begijnhof neemt zo op een bepaalde manier de functie van de voormalige kerk de Heilige Stede over. Het wordt zelfs wel de tweede Heilige Stede genoemd.

Het Mirakel van Amsterdam

In 1345 ontvangt in de Kalverstraat te Amsterdam een zieke man de Hostie. Hij is zo ziek dat hij overgeeft. Wat hij overgeeft wordt in het vuur gegooid en verbrandt. Maar… de Hostie zelf blijft zweven in het vuur. En een vrouw haalt de Hostie uit het vuur zonder dat ze haar handen brandt. De pastoor van de parochiekerk, wat nu de Oude Kerk is, komt en neemt de Hostie mee. De volgende dag is de Hostie weer in het huis in de Kalverstraat. De pastoor komt en brengt de Hostie weer naar de kerk. De dag daarna ligt de Hostie opnieuw bij de zieke. En zo nog een keer.

De Heilige Stede

Dit was het Mirakel van Amsterdam. Het Mirakel van het Sacrament - de Hostie heet ook wel het Sacrament. Er wordt op de plaats van het wonder een kerk gebouwd: de Heilige Stede, op de plek waar tegenwoordig de Amsterdam Dungeon is. Er komt een stroom pelgrims op gang naar deze kapel om het Mirakel te vieren en er worden veel kloosters gebouwd in de stad. Er ontstaat de gewoonte om ieder jaar rond 15 maart een processie te houden, de Sacramentsprocessie. Dat duurt tot aan de Alteratie in 1578. Bij de Alteratie wordt Amsterdam protestants.

Begijnhof

Het Begijnhof van Amsterdam bestaat sinds ongeveer 1300. Vanaf 1397 staat er ook een kapel.

Amsterdam wordt protestants

Bij de Alteratie in 1578 wordt Amsterdam dus protestants. Er was toen nog geen scheiding tussen kerk en staat zoals nu. Het stadsbestuur wordt protestants en de vele kloosters en de kerken in de stad worden in beslag genomen.
Het Begijnhof kan katholiek blijven, omdat het particulier eigendom is. Maar de Heilige Stede wordt ook afgenomen en voortaan door de Nederlands Hervormde Gemeente gebruikt. De naam verandert in ‘Nieuwezijds Kapel’.
Het Begijnhof en ook de begijnen blijven dus katholiek, maar de begijnen raken wel hun kapel op het hof kwijt. Die wordt toegewezen aan de English Reformed Church. Ze kerken eerst nog een tijd in de sacristie van die kerk. En als dat ook niet meer mag, vieren ze de mis afwisselend in een van de huisjes op het Hof.

Omdat er in die tijd nog geen scheiding is van kerk en staat, is een protestantse kerk van de stad en dus een openbare gelegenheid. Iedereen kan dus in een protestantse kerk komen. En katholieken maken daar gebruik van en blijven bidden en rituelen verrichten in de voormalige Heilige Stede die dus nu de protestantse Nieuwezijds Kapel is. Ook de oude processies worden nog gelopen, maar dan individueel en zo nodig stiekem.

Katholieke Begijnhofkapel

In 1665, volgen de eerste plannen voor de bouw van de katholieke Begijnhofkapel van nu. Het bestuur van de stad keurt de plannen goed, maar je mag aan de buitenkant niet zien dat het een kerk is. Het gebouw is ontworpen door de Amsterdamse katholieke architect Philips Vingboons.

Negentiende eeuw

We gaan ruim een eeuw verder. Vanaf het einde van de 18e eeuw komt er in fasen vrijheid van godsdienst en scheiding van kerk en staat . In de 19e eeuw worden flink wat katholieke kerken gebouwd in de stad. Denk bijvoorbeeld aan de kerken van Pierre Cuypers. En de katholieken willen aan het einde van de 19e eeuw ook de vroegere Heilige Stede terugkopen van de protestanten. Het gebouw staat er nog, maar is flink in verval. Maar de protestanten willen de kerk niet verkopen aan de katholieken. Ze breken in 1908 de kerk af en bouwen een nieuwe kapel. In die kapel is nu de Amsterdam Dungeon.

Opnieuw Mirakelprocessie

In 1881 wordt een oud geschrift gevonden met de route van de middeleeuwse Mirakelprocessies. Het idee slaat aan. Al gauw komen steeds meer katholieken van buiten de stad om deel te nemen aan elk jaar een Stille Omgang. Stil betekent: zonder gebed, gezang, kerkelijke kleding of attributen. Alleen dan valt de stoet niet onder het verbod op processies dat dan nog steeds bestaat. Dat verbod wordt in 1983 opgeheven. Maar de traditie van een Stille Omgang blijft bestaan tot op de dag van vandaag.